Sual: Namazda Fâtiha okurken, (İyyâke na’büdü=Yalnız sana yakarma ederiz) kısmında, kumar, içki, zina şeklinde günah olan yada alışveriş şeklinde mübah olan şeyler düşünülmüşse, kabul edilen şeye yakarma edilmiş olur mu? Ben bir şey düşünmeden asla namaz kıldığımı hatırlamıyorum. Alışverişe yada yaptığım işlere mi tapmış oluyorum?
CEVAP
Günah şeyler düşünülse de, o günahlara tapılmış olmaz. İslam âlimleri, insanları küfürden kurtarmak için tevil yolunu tercih etmişlerdir. İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Bir Müslümanın, bir sözünden yada bir işinden yüz şey anlaşılsa, bunlardan 99’u küfre sebep olsa, biri Müslüman bulunduğunu gösterse, o bir şeyi idrak etmek ve ona kâfir dememek gerekir. (3/38)

Kimi yazarlar, bir Müslümanın bir sözünden yüz şey anlaşılsa, bunlardan 99’u imanlı bulunduğunu, biri de sövgü bulunduğunu gösterse, o bir şeyi anlayarak ona kâfir diyorlar. Bu şekilde yapmak İslam âlimlerinin yolu değildir.

Bir söze, 99 âlim sövgü dese, bir âlim sövgü değil dese, Allahü teâlâ da, o bir âlimin sözüne bakılırsa yargı verip, o kimseyi kâfir yapmıyor.

Namaz kılmak inanç alametidir. (Namaz kılarken düşünüyorsun) diye bir Müslümana kâfir demek fazlaca çirkindir.

Fâtiha okurken insan fazlaca şey düşünebilir. Düşündüğü şeye tapmış olmaz. İnsanları küfre sokmaktan sakınmalı, aksine küfürden kurtarmak için tevil etmeli. Kalbe gelen fena düşüncelere sövgü demekten kaçınmalı. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Fena fikir, dille söylenmedikçe ve buna uygun hareket edilmedikçe, Allahü teâlâ, o fena düşünceyi affeder.) [Buhârî]

Sual: (Acaba Tanrı iyi mi bir şey, varlığının ezelî olması ne demek?) şeklinde sorulara yanıt bulamıyorum. Ne yapmalıyım?
CEVAP
Bu şekilde şeyler hatıra erişince, bu düşünceleri derhal bırakmalı. Bir hadis-i şerif şöyledir:
(Allah’ın yarattıklarını tefekkür edin, fakat zatını düşünmeyin! Şundan dolayı anlamaya güç yetiremezsiniz. Yoksa [bir şeye benzeterek] helâk olmuş olursunuz.) [Ebu-ş-Şeyh, İbni Ebi-d-Dünya]

Niye (Helâk olmuş olursunuz) deniyor? Şundan dolayı Tanrı’ı bir mahluk şeklinde düşünmek küfürdür. Selefî denilen kimseler, hâşâ (Tanrı, Arş’a oturdu) derler. Müteşabih âyetlerden kendi anladıklarına uymaya çalışırlar. Hiçbir şeye benzemeyen Allahü teâlâ için, (Arşa oturdu) demek, Onu insan yada başka bir mahluk şeklinde düşünmek olur, sövgü olur. Onun için Allah’ın zatını düşünmemelidir. (Hiçbir şeye benzemeden oturur, kalkar, yürür) şeklinde düşünceler, gene mahluklara benzetildiği için sövgü olur.

(Tanrı iyi mi ezelîdir?) diye düşünmemeli. Şundan dolayı bu şekilde düşünmek, hâşâ (Tanrı iyi mi meydana geldi? Onu kim yarattı?) şeklinde yanlış, sövgü olan düşüncelere götürür. Bir hadis-i şerif de şöyledir:
(Şeytan, insana, (Şunu kim yarattı, bunu kim yarattı, yeri kim yarattı, göğü kim yarattı?) diye vesvese verir. Şahıs (Hepsini Tanrı yarattı) diye yanıt verince, bu kere ise, (Tanrı’ı kim yarattı?) diye vesvese verir. O vakit, (Ben Tanrı’a ve Resulü’ne inanç ettim) diyerek Tanrı’a sığınsın!) [Taberanî]Demek ki bu şekilde düşünceler erişince, bırakmaya çalışmalı, (Yâ Rabbî, beni bu şekilde düşüncelerden koru!) diye yakarma etmelidir.