Sual: Hacca gidenin tüm günahları af olur deniyor. Buna namaz, oruç ve kul borcu da dahil midir?
CEVAP
Hacca gidip gelenin değil, haccı kabul olanın günahları af olur. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Kabul olan bir hac, geçmiş günahları yok eder.) [Beyheki]
(Haccedip, fena söz söylemeyen ve doğruluktan ayrılmayan kimse, anasından doğduğu günkü şeklinde günahsız olur.) [Buhari]

Haccın sahih ve kabul olmasının şartları vardır. Sahih olması için vaktinde hac yapılması lazımdır. Kabul olması için de, haccın sahih olması, o kimsenin itikadının muntazam olması, bid’at ehli olmaması şeklinde şartları vardır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Bid’at işleyenin, orucu, haccı, cihadı kabul olmaz.) [Deylemi]

Hac, sahih ve kabul olsa da, kul borçları, namaz, oruç borçları ödenmiş olmaz. Kul borçlarını ödemek, namaz ve oruç borçlarını kaza etmek suretiyle ödemek lazımdır.

Bir kimse, tevbe-i nasuh yaparsa, günahları af olur. Namazlarını kaza etmedikçe, yalnız tevbe ile af olmaz. Kaza ettikten sonrasında tevbe ederse, af olması umut edilir. Ilkin muntazam bir itikada haiz olmak, bid’atlerden kaçmak, kul ve Hak borcunu ödemek lazımdır

Sual: Sahih olmakla kabul olmak aynı mıdır?
CEVAP
Sahih olan bir yakarma, kabul olmayabilir. Örneğin çaldırmış olduğu ceket ile namaz kılan kimsenin namazı sahihtir, namaz borcundan kurtulur. Fakat sevabı noksan olur. Öteki tüm günahlar da böyledir. Örneğin, oruç tutan kimse akşam orucunu içki ile açsa, orucu gene sahihtir, fakat oruçtan hasıl olan büyük sevapların hepsine kavuşamaz. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Haram elbise giyinenin ibadetleri kabul olmaz.) [Bezzar]

(On dirhemlik elbisenin bir dirhemi haramsa, onunla kılınan namaz kabul olmaz.) [İ.Ahmed]

(Haram cilbab [gömlek] ile kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]
(Bir lokma haram yiyenin kırk günlük güzel ameli kabul olmaz.) [Taberani, Deylemi]

(Şarap içenin kırk gün namazı kabul olmaz.) [Hakim, İ.Neccar]
(Zekât vermeyenin namazı kabul olmaz.) [Taberani]

(Hakkı kabul etmemekte direnenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Hakim]

(Kendisini istemeyen cemaate imam olanın namazı kabul olmaz.) [Beyheki]
(Saçlarını deve hörgücü benzer biçimde icra eden kadının namazı kabul olmaz.) [Taberani]

(Kaçan kölenin, efendisine dönünceye kadar namazı kabul olmaz.) [Müslim]
(Farz namaz borcu olanın, nafile namazı kabul olmaz.) [Dürret-ül fahire, Fütuh-ul-gayb]
(Çoluk çocuğunun haklarını ifa etmeyenin namazları, oruçları kabul olmaz.) [Mürşid-ün-nisa]
(Kızını fâsıkla evlendirenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Şir’a]
Buradaki kabul olmaz ifadeleri, ehli sünnet itikadındaki müslüman için geçerli olup, sahih olmaz, boşa gider anlamında değildir. Sahih ve ihlaslı olan her ibadetin sevabı olur. Fakat günahlar bu sevapları azaltır, günahın çokluğuna nazaran hepsini de yok edebilir.

Bid’at ehlinin ibadetleri de sahih olursa da kabul olmaz. Kısaca niye namaz kılmadın niye oruç tutmadın demezler. Sadece ibadetlerine ve hayır hasenatlarına sevab alamazlar. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, bid’at ehlinin ne duasını ne zekâtını ne haccını, ne namazını, ne de sadakasını kabul eder, yağdan kıl çıkar benzer biçimde dinden çıkar.) [Deylemi]

(Bid’at ehli, bid’atini Tanrı rızası için terk etmedikçe, hiçbir ameli kabul olmaz.) [İbni Neccar]

(Eshabımın birine fena söz söylenin farzı da, nafilesi de kabul olmaz.) [Taberani]

(Eshabıma dil uzatılırsa, hakikatı bilen her insana bildirsin, gücü yettiği halde hakikatı bildirmeyen âlimin hiçbir ibadeti kabul olmaz.) [Ebu Nuaym]

Sahih ve kabul olmak
Sual: (Abdestsiz namaz sahih olmaz, fakat kabul olur) deniyor. Abdestsiz namaz iyi mi kabul oluyor?
CEVAP
Abdestsiz namaz kılınmaz. Kasten kılmak namazla alay olur. Unutarak kılanın durumu farklıdır. Eğer unutarak kılıp da, sonrasında abdestsiz kıldığını hatırlamazsa, unutmak özür olduğundan o namaz kabul olur. Hatırlarsa sahih olmaz, abdest alıp tekrardan kılması gerekir.

Sahih olmak ve kabul olmak nedir, ilkin bu tarz şeyleri açıklayalım:
Bir ibadetin sahih olması demek, o ibadetin geçerli hâle gelmesi için istenen şartların yerine getirilmesi anlama gelir. Örneğin namaz ibadetinin sahih olması için, guslün ve abdestin de sahih olması lazım. Ek olarak namazın farzlarına, vaciblerine ve müfsitlerine riayet etmek de gerekir. Bir ibadetin tüm şartları yerine gelse, gene de kabul olmayabilir. Fakat bir ibadetin kabul olması için, o yakarma için lüzumlu tüm şartlara uymak da gerekir.

Bir kimse, abdestsiz namaz kılsa, sonrasında abdestsiz bulunduğunu anlarsa, o namazı geri vermesi farzdır. Namazı sahih ve kabul olmasa da, abdestsiz kıldığı namazı Tanrı rızası için kıldığından dolayı niyetinin sevabına kavuşur. Peygamber efendimiz, (Müminin niyeti, amelinden hayırlıdır) buyuruyor. (Taberani)

Bir mümin halis niyet ederek, (Şu dağ altın olsa da, muhtaçlara dağıtsam) diye düşünse, bu halis niyetinden dolayı sanki dağıtmış benzer biçimde sevaba kavuşacağı din kitaplarında yazılıdır. Abdestsiz namaz kılan kimse de, abdestinin olmadığını bilmediği için yapmış olduğu halis niyete karşı oldukca sevab alır. Eşbah’ta deniyor ki:
Bir ibadette sevab hâsıl olması için, halis niyet edilmesi de şarttır. Halis niyet ederek meydana getirilen bir yakarma, bilmeyerek bozulmuşsa, sahih olmaz, fakat niyet edilmiş olduğu için, oldukca sevab hâsıl olur. Örneğin, bir kimsenin abdestli bulunduğunu sanarak, abdestsiz kıldığı namaz, [daha sonra abdestsiz olduğu meydana çıkmışsa] sahih olmaz, fakat niyetine karşılık oldukca sevab verilir. Şartlarına uygun olarak kılınan her namaz sahihtir, sadece riya ile, gösteriş için kılınan namazlara sevab verilmez.

Şartlarına uygun olan ve farzları meydana getirilen her yakarma muhakkak sahih olur. Sahih olan ibadetin kabul olup olmayacağı bilinemez. Örneğin bid’at ehlinin ibadetleri sahih olsa da kabul olmaz. Kabul olmaz demek, sahih olsa da, sevabı olmaz, şu demek oluyor ki o ibadete sevab verilmez anlama gelir. (Redd-ül-muhtar)

Demek ki, abdestsiz namaz sahih olmadığı benzer biçimde, kabul da olmuyor, fakat abdestsiz bulunduğunu bilmediğinden halis niyet edilmiş olduğu için niyetinin sevabına kavuşuluyor.

Sual: Meydana getirilen bir yakarma sahih olmadığı halde, sonradan sahih olduğu yada sahih hale getirilebildiği durumlar olur mu?
CEVAP
Evet, bazı durumlarda olur. Birkaç örnek verelim:
1- Yapmış olduğu bir ibadetin kendi mezhebine bakılırsa sahih olmadığını anlayan bir kimse, dört mezhepten birine bakılırsa şartlarını yerine getirdiğini anlarsa, ibadeti yaptıktan sonrasında da olsa, o mezhebi yansılamak ederse, kısaca bu ibadetimi şu mezhebe bakılırsa yaptım derse, geriye dönük olarak ibadeti sahih olur. Yeniden yapması gerekmez. Bu, Müslümanlar için bir rahmettir.

2- Başkasının hayvanını çalan yada gasp eden kimse, bunu kurban edemez; fakat gasp ettikten sonrasında da olsa, kıymetini öderse, gene geriye dönük olarak, kurban etmesi caiz olur.

3- Şarta bağlı bir adak adarken, o adağı yerine getirecek imkânı yoksa adak sahih olmaz, fakat koşul yerine ulaştıktan sonra imkânı olursa, adağını yaparsa mahzuru olmaz.

Sual: Herhangi bir ibadetin farzlarından birisi yapılmamış ise, o meydana getirilen yakarma kabul olur mu?
Yanıt: Bir ibadetin farzlarından biri terk edilirse, o yakarma sahih olmaz. Sahih olmayan yakarma de kabul olmaz. Hatta o ibadetteki farz, bilmeyerek terk edilince de, sahih olmaz. Bilerek terk edilince, günah da olur.