Sual: Tanrı, herhangi bir desteğe ihtiyacı olmadığı halde, melekleri niye yarattı? Kendisi bir ol demekle yaratabileceği şeyleri, niye meleklere yaptırıyor?
CEVAP
Evet, Allahü teâlânın asla kimsenin yardımına ihtiyacı olmadığı şeklinde, her şeyi yoktan bir ol demekle yaratabilir. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Tanrı bir şeyi yaratmak isteyince, ol der, o da derhal oluverir.) [Bekara 117]

Sadece, âdet-i tanrısal şöyledir ki, Allahü teâlâ, her şeyi bir sebeple yaratır. Örneğin Cebrail aleyhisselamı Peygamberlere vahiy göndermekle, Azrail aleyhisselamı insanların ruhunu almakla görevlendirmiştir. Dilerse, Cebrail aleyhisselam olmadan da, Peygamberlerine vahiy gönderebilirdi, nitekim onların kutsal kalbine esin ederek gönderilmiş olduğu de, vaki olmuştur. Azrail aleyhisselam olmadan da, canımızı alabilir. Bulutsuz da, yağmur yağdırır. Çocuğun olması için, ana babayı sebep yaratmıştır. Her ne kadar, âdeti sebeplerle yaratmaksa da, dilerse sebepsiz de yaratır. Nitekim Hazret-i İsa’yı babasız, Hazret-i Âdem’i de, hem anasız, hem de babasız yaratmıştır.

Allahü teâlâ, ekmeği doyurmaya sebep yapmış olduğu şeklinde, ilaçları da, hastalıkları gidermeye sebep yapmıştır. Tüm sebepleri yaratan, bunlara etki kuvveti veren, Allahü teâlâdır.

Musa aleyhisselam, şöyleki bir sual sordu:
— Ya Rabbi, hastalığı icra eden kimdir, hastalığı iyi eden kimdir?
Cenab-ı Hak buyurdu ki:
— Her ikisini de icra eden benim.
— O halde, doktora ne lüzum var?
— Doktorlar, şifa için yarattığım sebepleri bilir ve kullarıma verir. Ben de onlara, bu yoldan rızk ve sevab veririm. (Kimya-i mutluluk)

Şu halde, melekler niye yaratıldı demek, Tanrı ilaçlara niye yararlı etki kuvveti verdi demeye benziyor. Onun için atalarımız, (Hikmetinden sual olunmaz) demişlerdir.

Sual: İblis, lanetlenmeden ilkin, meleklerin hocası mıydı?
CEVAP
Evet, meleklerin hocası ve reisi idi. İslam âlimleri buyuruyor ki:
Allahü teâlânın emri ile, tüm melekler, Adem aleyhisselama doğru secde etti. Meleklerin hocası olan İblis, emri dinlemedi, secde etmedi. İmam-ı Salebi hazretlerinin, İbni Abbas hazretlerinden rivayet ettiğine bakılırsa; İblis, meleklerle birlikte idi. Alevden yaratılan cinler taifesinden idi. Melekler ise, nurdan yaratıldı. İblis’in önceki adı Azazil idi. Cennetin bekçilerindendi. Dünya seması meleklerinin reisi idi. Dünya, semasının ve yerin sultanıydı. Meleklerden ilimde üstün idi. Gök ile yeryüzü arasını yönetim ediyordu, bunun için kendini büyük görmüş oldu. Bu hâli onu Tanrı’a isyana sürükledi. Allahü teâlâ da onu, rahmetinden uzaklaştırdı. (Camiul Ahkam)

İbni Abbas hazretleri buyuruyor ki:
(İblis, Aden bekçilerinden idi, dünya semasının işlerini yönetim ediyordu.) [Beyheki]

Said bin Müseyyib buyuruyor ki:
(İblis, Meleklerin reisi, hocası idi.) [İbni Cerir, İ. Süyuti]

Ahmed Rıfai hazretleri Talebeleri ile söyleşi ederken insanların kendini beğenmesi ile ilgili bir soruya verdiği cevapta buyurdu ki:
İlminin fazla, amelinin oldukca olması ile gurura kapılan kimse, marifet sahibi değildir. Şundan dolayı şeytan da pek fazla bilgiye sahipti. Yanlış mantık yürüterek, ateşin topraktan daha üstün bulunduğunu iddia etti. Hâlbuki meleklere hocalık yapıyordu. Sonunda kendi nefsinin üstün bulunduğunu söyleyip kibirlendi. Böylece Allahü teâlânın gazabına uğradı ve lânete müstahak oldu. Ebedî olarak rahmet dergâhından kovuldu. (Evliyalar ansiklopedisi)

Meleklerin reisi iblis idi. (Rehber ansiklopedisi)

Sual: Kur’anda, İblise değil, meleklere secde emri verildiği bildiriliyor. Şeytana bu şekilde bir buyruk verilmediği halde, niçin şeytan cezalandırılıp lanetlendi?
CEVAP
Hâşâ, Allahü teâlânın, yanlış, gereksiz bir şey yapması, haber vermeden, suçsuz bir mahlukunu cezalandırması, kısaca zulmetmesi, elbet mümkün değildir! İblis, Meleklerle birlikte yaşıyordu, onların hocası idi. Allahü teala, içinde, İblis’in de bulunmuş olduğu melekler topluluğuna buyruk verdi. O toplulukta, İblis olmasa idi, verilen emirden görevli olmazdı. Âyet-i kerimelerde, (Fakat İblis secde etmedi) buyurulduğuna bakılırsa, İblis de, secde emri verilenlerden idi. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:

(Meleklere, “Adem’e secde edin” demiştik. İblis hariç, hepsi secde etmişti. O, cinlerden idi. Rabbinin emrinin dışına çıktı. Şimdi siz, beni bırakıp da, İblis’i ve onun avenelerini dost mu ediniyorsunuz? Oysa onlar, sizin düşmanınızdır. [Şeytanın yolundan gidenleri dost edinerek, Cenneti verip Cehennemi almak] zalimler için, ne fena bir değiş tokuştur.) [Kehf 50]

Şeytanın, secde ile emrolunduğunu bildiren, iki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Ademoğlu, secde âyetini okuyup da, secde edince, şeytan ağlayarak uzaklaşır. Sonrasında şöyleki der: Yazık bana, ademoğlu secdeyle emrolundu ve secde etmiş olduğu için Cennete kavuştu. Ben de secdeyle emrolundum, fakat isyan ettiğim için, Cehenneme müstahak oldum.) [Müslim]

(Kibirden sakının. Kibir, şeytanı secde etmemeye sevk etti.) [İ. Asakir]

Sual: İblis, Hazret-i Âdem’e secde etmediği için niye lanetlendi? Şeytanın Hazret-i Âdem’e secde etmeyişi ile, Tanrı’a isyanın ne alakası var? Hem Tanrı’a isyan etmiş olsa bile, isyan lanetliğe, küfre sebep olur mu? Niye Tanrı kendisine değil de, Hazret-i Âdem’e secde edilmesini emretmiştir?
CEVAP
Secdenin, Âdem aleyhisselam için değil, Tanrı için yapılması istendi. Doğrusu Hazret-i Âdem istikametinde Tanrı’a yapılması emredildi. Ikimiz de, Kâbe istikametinde Tanrı için secde ediyoruz. Kâbe’ye secde etmiyoruz. Meleklerle beraber İblis’e, Âdem aleyhisselam istikametinde Tanrı’a secde edilmesi emredildi. İblis ise, bu emri yanlış kabul ederek, secde etmedi. Doğrusu İblis, secde emrini yerine getirmediğinden değil, Tanrı’ın emrini yanlış kabul etmiş olduğu için lanetlik oldu.

Namaz kılmayan, oruç tutmayan kimse, Tanrı’a isyan halinde olmakla birlikte ona kâfir denmez. Fakat namazı, orucu gereksiz görürse kâfir olur.

İşte şeytan da Tanrı’ın emrini uygun görmeyip, (Ben alevden o ise, topraktan yaratıldı. Alevden yaratılan bir varlığın, topraktan yaratılan bir varlığı kıble edinmesi yanlıştır) diyerek secde etmedi ve sonsuz lanetliklerden oldu.

Melek ve şeytan
Sual: Her insanoğlunun yanında bir melek ve bir şeytan var mıdır? Bir de, İslam Ahlakı kitabında (Şeytanım Müslüman oldu) hadisi geçiyor. Şeytanım Müslüman oldu ne anlamına gelir?
CEVAP
Her insanoğlunun yanında bir şeytan olduğu benzer biçimde, her insanın yanında bir de melek vardır. Şeytan, insanoğlunun kalbine fena düşünceler, vesveseler getirir. Melek ise, insana iyi düşünceler esin eder. Üç hadis-i şerif meali:
(Melekten gelen esin, İslamiyet’e uygun olur. Şeytandan gelen vesvese, İslamiyet’ten ayrılmaya sebep olur.) [Tirmizi]

(Allahü teâlâ, benim yanımdaki şeytanın vesveselerinden beni muhafaza etti.) [Berika]

(Allahü teâlâ, bana kayra etti. Şeytanım Müslüman oldu.) [Berika]

Buradaki Müslüman oldu demek, teslim oldu, bana zarar veremedi anlamına gelir. Esasen kelime olarak Müslüman, teslim olan, kayıtsız şartsız boyun eğen anlamına gelir.

Şeytan niye kâfirdir?
Sual: Şeytan, Tanrı’ı tanıyor. Cenneti ve Cehennemi görmüş oldu. Günah işleyenlerin Cehennemde ceza göreceğini biliyor. Bunun için insanlara vesvese veriyor. Günaha ve küfre teşvik ediyor. Küfre girenlerin Cehennemde cezalanacağını biliyor ki, durmadan vesvese veriyor. Şeytan, bir Müslümanın inanması ihtiyaç duyulan her şeye inanıyor. Bir tek Tanrı’ın bir emrini yapmadı. Müslüman da Tanrı’ın oldukca emrini yapmıyor. Şeytan bir günahtan dolayı niye ebedî cehennemliktir?
CEVAP
Şeytan günahtan dolayı değil, küfürden dolayı ebedî cehennemlik oldu. Tanrı’ın emrini yapmadığından değil, beğenmediğinden dolayı, kısaca Tanrı’ın, alevden yaratılan bir kulunun, topraktan yaratılan bir kula secde etme emrinin yanlış bulunduğunu söylediği için küfre girmiş ve küfrüne pişman olmamıştır. Şimdi bir Müslüman, asla içki içmese de, (Sarhoş etmeyecek kadar azca içki içmek günah olmaz) dese küfre girmiş, kâfir olmuş olur. Şundan dolayı dinin emrini beğenmemiş olur. Şeytan da, Allahü teâlânın emrini beğenmediği için kâfir olmuştur. Onun için dinimizin herhangi bir emrini beğenmemekten oldukca sakınmalıdır.

Sual: Meleklerde akıl olmadığı, bunun için de sorumlulukları olmadıkları, dinler, insanoğlu ve cinler içindir denilerek meleklerin dindar olmadıkları, bir tek emredileni meydana getiren robot benzer biçimde birer varlık olduğu söyleniyor. Kimisi de, adam olduklarını söylüyor. Bunlar, imanın altı şartından birini inkâr değil mi?
CEVAP
Meleklerde erkeklik ve dişilik olmadığı, tüm akaid kitaplarında yazılıdır. Daha ilkin de, Hristiyanlara özenen bazı kimseler, meleklerin dişi olduklarını söylüyor ve kanatlı kız resimleri yapıyorlardı. Şimdi de, kanatlı adam resimleri mi yapacaklar?

Melekler nurdan, İblis ve cinler ise alevden yaratılmıştır. Hepsi akıl ve irade sahibi varlıklardır. Allahü teâlâ, melekleri de, İblis’i de, imtihandan geçirdi. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Âdem’e [Adem’e karşı Allah’a] secde edin, dediğimiz süre, İblis hariç, meleklerin hepsi secde etti. İblis ise, yüz çevirip büyüklük tasladı, kâfirlerden oldu.) [Bekara 34]

Melekler, robot benzer biçimde olsa idi, hâşâ Allahü teâlânın secde edin emri anlam ifade etmeyen bir şey olurdu. İmtihanda olmasalardı, İblis kâfir olmazdı ve cezalandırılmazdı. Meleklerden secde etmeyen olsa idi, elbet onlar da, cezalanacaktı. Aklı olmayan, robot benzer biçimde olan, sorumlu olur mu, cezalandırılır mı? Görevli olmasalar bu şekilde imtihana doğal olarak tutulurlar mıydı? Dindar olmasalar, emre itaat ederler ve Allahü teâlâ da onları bu şekilde över miydi? İşte bu imtihandan sonrasında, meleklere günah işlememe, masum olma özelliği verildi. Bu özellik, Peygamberlerde de vardır. Masum olmaları, akıl sahibi olmadıklarını göstermez. Akıl sahibi olmayan da, Peygamber olmaz. Meleklerden de, peygamberler olduğu, Kur’an-ı kerimde bildirilmiştir. Cebrail, Mikail, İsrafil ve Azrail [aleyhimüsselam], meleklerin peygamberleridir. Meleklerin hepsi, ilim sahibidir. İki âyet-i kerime meali:
(Melekler, “Ey rabbimiz, Seni noksan sıfatlardan tenzîh eder, kemâl sıfatlar ile tavsif ederiz ki, Senin bizlere öğrettiklerinden başka bizim bilgimiz yoktur” dediler.) [Bekara 32]

(Tanrı, melekler ve adaleti yerine getiren ilim sahipleri, Ondan başka ilah olmadığına şahitlik etmişlerdir.) [Al-i İmran 18]

(Bu Kur’an, arşın sahibi Tanrı katında kıymetli, kuvvetli, sözü dinlenen ve güvenilen şerefli bir elçinin [Cebrailin] getirmiş olduğu sözdür.) [Tekvir 19-21]

Cebrail aleyhisselam, dindar olmasa, Tanrı yanında kıymetli ve şerefli biri olur mu?

Allahü teâlâ, meleklere değişik görevler vermiştir. Bir âyet-i kerime meali:
([Müminlerin ruhlarını Cennete, kâfirlerinkini Cehenneme götürmekte] yarışan ve işleri yöneten meleklere and olsun.) [Naziat 4-5]

İşleri yönetmekle görevli meleklerin üstünlüğünü belirtmek için, Allahü teâlâ onlara yemin ediyor.

Melekler, robot benzer biçimde akılsız varlık olsa, Allahü teâlâ kendine onlardan resul, yönetici seçer mi asla? Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Tanrı, meleklerden de, insanlardan da Resuller [elçiler] seçer.) [Hac 75]

Melekler için, akılsız, robot benzer biçimde varlıklar demek, onları inkâr etmenin başka bir yoludur. Meleklere inanç, imanın altı şartından biridir. Bir âyet-i kerime meali:
(Tanrı’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr eden, derin bir dalalete saplanmıştır.) [Nisa 136]

Meleklerde erkeklik ve dişilik yoktur. Müşrikler, (Melekler dişidir, onlar Tanrı’ın kızlarıdır) demeleri üstüne Allahü teâlâ buyurdu ki:
([Ey müşrikler] Rabbiniz, adam evlatları, sizin için ayırdı da, kendisi meleklerden kız çocuklar mı edindi! Hakkaten siz, vebali oldukca büyük bir söz söylüyorsunuz.) [İsra 40]

(Müşriklere sor: Kızlar Rabbinin de, erkekler onların mı? Biz melekleri onların gözü önünde kız olarak mı yarattık? Kesinlikle yalan söylüyorlar.) [Saffat149-151]

(Ahirete inanmayanlar, meleklere, dişilerin adlarını takıyorlar.) [Necm 27]

Bedir ve Huneyn savaşlarında, Melekler, desteğe gelmişlerdi. İki ayet-i kerime meali:
(O zaman [Bedir’de] Müminlere, “Rabbiniz, üç bin melek indirip, size yardımda bulunması, yetişmez mi?” diyordun.) [Al-i İmran124]

(Hani siz, Rabbinizden zafer için yardım istiyordunuz. O da, “Peş peşe gelen bin melek ile, size yardım ediyorum” diyerek duanızı kabul buyurdu.) [Enfal 9]

Muharebeye katılıp, düşman ile savaşabiliyorlar. Bunlara iyi mi, akılsız, şuursuz robot denir ki?
Resulullah efendimizin yardımcılarının melekler olduğu bildiriliyor:

(Onun dostu ve yardımcısı Tanrı, Cebrail ve salih müminlerdir. Bundan başka melekler de, onun yardımcılarıdır.) [Tahrim 4]

Hadis-i şeriflerde de, meleklerin akıllı olduğu bildirildi. Üç hadis-i şerif meali:
(Canlı resmi, köpek ve cünüp bulunan yere, rahmet melekleri girmez.) [Nesai]

(Sarımsak, soğan yiyen, mescidimize gelmesin. Şu sebeple, insanların rahatsız olduğu şeylerden, melekler de, rahatsız olur.) [Taberani]

(Çıplak durmayın! Yalnız cima ve helada sizden ayrılan hafaza meleklerinden utanın ve onlara saygılı olun!) [Tirmizi]

Demek ki, melekler, evlere rahmet için gelebiliyor ve evde cünüp var ise, bilebiliyorlar. Bu rahat bir iş değildir. İnsanların rahatsız olduğu kirli kokulardan onlar da, rahatsız olabiliyor ve yanlarında çıplak durulması uygun olmuyor. Robot benzer biçimde olsalar, cünüpten, fena kokudan niye rahatsız olsunlar, onlardan niye utanılsın ve niye onlara karşı saygılı olmak emredilsin?

Bir ayet-i kerime meali şöyledir:
(Yoksa onlar [müşrikler], kalblerinde gizlediklerini ve fısıltılarını işitmediğimizi mi sanıyorlar? Hayır, biz işitiyoruz, yanlarındaki elçilerimiz [melekler] de yazmaktadır.) [Zuhruf 80]

Amellerimizi tespit edip, kaydeden ve kabrinde insanı sorguya çeken meleklere, akıl ve ilim sahibi olduklarını gösteren vesikalara karşın, akılsız, robot varlıklar demek oldukca yanlış ve komik olur.