Sual: Rızk nedir? İnsanın yediği şeyler mi, yemedikleri de dahil midir? İnsanın rızkı zaman içinde artıp çoğalır mı? Emek harcamadan da rızk gelir mi?
CEVAP
Rızkın birkaç anlamı var:
1- Rızk denince yiyecek içecek şey anlaşılır. Çoğulu da erzaktır, rızıklar anlamına gelir. İnsanlar rızk denince bunu anlarlar.

2- Rızk, bir tek yiyip içilen ve kullanılanlardır. Yiyip içilmeyen ve kullanmayan rızk sayılmaz. Fazla kazanç, malı arttırır; fakat, rızkı arttırmaz. Rızk, mukadderdir. İki hadis-i şerif meali:
(Asla kimse rızkını bitirmeden ölmez.) [Hâkim]

(Asla kimse, nasibinden fazla rızka kavuşamaz. Rızkına kavuşup yemedikçe de ölmez. İstemese de rızkı kendisine verilir.) [Hakim]

3- İnsana faydası olan maddi ve içsel her şey rızktır. Bir âyet-i kerime meali:
(Dünya hayatında onların geçimliklerini [maddi, manevi bütün rızklarını] aralarında biz bölme ettik.) [Zuhruf 32]

İnsanlar, İslamiyet’i terk ettikleri için, şu demek oluyor ki Allahü teâlânın emirlerine ve yasaklarına uymadıkları için ve İslam dininin gösterdiği rahat ve rahatlık yolundan ayrıldıkları için, dünyada bolluk kalmadığı benzer biçimde maddi ve içsel rızklar da azaldı. Bir âyet-i kerime meali:
(Beni unutursanız [maddi ve manevi] rızklarınızı kısarım.) [Taha 124]

Bunun için, inanç rızkı, ilim rızkı, kalbin rızkı, mal rızkı, aşama rızkı, evlat rızkı, sağlık rızkı, besin rızkı, insanlık ve acıma rızkı ve daha nice rızklar azaldı. Bu rızkların hepsi dünya yaratılmadan ilkin, ezelde bölme edilmiştir. Kalbin rızkı dini ilimdir. Namaz içsel bir rızktır.

İnsanların ve hayvanların ecelleri ve nefeslerinin sayısı belli olduğu benzer biçimde, her insanoğlunun bedeninin ve ruhunun rızkları da bellidir. Rızk asla değişmez, azalıp çoğalmaz. Kimse kimsenin rızkını yiyemez. Kimse kendi rızkını yemeden, bitirmeden ölmez. Rızk, maaşa, mala, çalışmaya bağlı değildir. Fakat gene rızk için çalışmak dinimizin emridir.

İnsanlar beşe ayrılır
İnsanlar rızkı kazanmada inanç yönünden beşe ayrılır:
1- Rızkın yalnız çalışmaktan geldiğine inanır. (Kâfirler)
2- Rızkın hem Tanrı’tan, hem de çalışmaktan geldiğini sanır. (Müşrikler)
3- Rızkın Tanrı’tan geldiğini bilir; fakat rızkı verir mi vermez mi kaygı içindedir. (Münafıklar)
4- Rızkın Allahü teâlâdan geldiğine inanır fakat, çalışırken Tanrı’a asi olur. (Fâsıklar)
5- Rızkın Tanrı’tan geldiğine ve çalışmanın, sebebe yapışmak olduğuna inanır. Çalışırken, Allahü teâlâya asi olmaz, haram işlemez. (Salih müminler)

Hak teâlâ buyurdu ki:
(Ya Musa, bir kimse kendine verdiğim nimeti benden bilip kendinden bilmezse, nimetlerimin şükrünü eda etmiş olur. Eğer rızkını kendi emek harcaması ile bilip, benden bilmez ise, nimetin şükrünü eda etmemiş olur.)

Tanrı rızka kefildir
Sual: Tanrı rızka kefil midir? Kefilse niye rızık için çalışılıyor?
CEVAP
Allahü teâlâ, her insanın rızkına kefildir. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Allahü teâlânın rızık vermediği, bir canlı yoktur.) [Hud 6]

Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Rızık için üzülme! Takdir edilen [ezelde ayrılmış olan] rızık seni bulur.) [İsfehani]

Bir hadis-i kudsi de şöyledir:
Halaktüke li-nefsi, fela tel’ab,
Ve tekeffeltü, bi rızkıke fela tet’ab.

Manası: Seni kendim için yarattım, başka şeyle oyalanma! Kefil olduğum rızık için endişelenme!

Allahü teâlâ rızka kefil; fakat emek harcamayı da emretmiştir. Çalışmak rızkın gelmesine sebeptir. Emek harcamadan rızık beklemek Allahü teâlânın emrine aykırıdır.

Yer altı zenginlikleri
Sual: İmam-ı Beyhekî’nin naklettiği (Rızkı, yerin derinliklerinde arayın!) hadisi, acaba maden aramayı mı bildiriyor?
CEVAP
Bilmiyoruz, maden olabilir, petrol yada doğalgaz olabilir. Ziraatta toprağın iyi işlenmesi olabilir. Hepsi birden de olabilir. Bilmediğimiz başka bir şey de olabilir. Kati olarak şudur demek yanlış olur.

Helal ve haram rızık
Sual: Rızık nedir? Haram olan şeyler de rızka dâhil midir?
CEVAP
Yiyip içilen, kullanılan ve faydası görülen şeylerin hepsi rızıktır. Yiyip içilmezse, kullanılmazsa ve faydası görülmezse, bizim malımız ve mülkümüz olsa da rızka dâhil değildir. Diyelim ki, iki ekmek aldık, birini yedik, birini yemeden öldük. Bir tek yediğimiz rızıktır. Bir ev satın aldık, içinde oturmadık yada kiraya verip parasını almadık, hatta parasını alsak bile, o parayı harcayıp faydalanmadıysak, o bizim rızkımız değildir.

Rızık denince genel anlamda yiyecek şeyler anlaşılır. Ev, giyim eşyası, kullandığımız ve faydalandığımız her mal rızıktır. Hatta haramdan kazanılsa bile rızıktır.

Aklı esas alan Mutezile sapık fırkası, (Haram şey rızık değildir) demişse de, Ehl-i sünnet âlimleri, (Helal da, haram da rızıktır) buyuruyor. Bir hadis-i şerif şöyledir:
(Elbet, hiçbir kul, takdir edilen rızkına kavuşmadıkça ölmez. O halde rızkınızı ararken güzel bir yol tutun, helali alın, haramdan kaçın!) [Hâkim]

Rızkı düşünmek
Sual: Tanrı rızka kefil olduğuna gore, emek harcamadan rızık beklemek caiz midir?
CEVAP
Allahü teâlâ rızka kefildir, fakat emek harcamayı da emretmiştir. Çalışmak rızkın gelmesine sebeptir. Emek harcamadan rızık beklemek Allahü teâlânın emrine aykırıdır. Rızık için emek harcamayı sebep kılmıştır. Emek harcamadan rızık bekleyen, açlıktan ölebilir. Bu durum karşısında bir ihtimal, (Hani Tanrı rızka kefildi, rızıklar ezelde takdir edilmişti) diyen çıkabilir. Bu durumu Allahü teâlâ ezelde biliyordu. Bu kul çalışmayacak ve açlıktan ölecek diye kaderine yazılmıştır. Çalışmak rızkı artırmaz, fakat rızkın gelmesine emek harcamayı sebep kıldığı için bu emre uymak şarttır.

İmam-ı Ahmed hazretleri tembih isteyen birine buyurdu ki:
Hak teâlâ, senin ve tüm âlemin rızkına kefildir. Rızık için [emre uyarak çalışıp tedbir aldıktan sonra] düşünmeye asla lüzum yoktur, şu sebeple Cenab-ı Hak tarafınca tüm rızıklar bölme edilmiştir. Emek vererek, hissene düşen rızka kavuşursun. Bir sadakaya on misli sevab verildiğine gore, çalışana karşılığı verileceğine asla kuşku yoktur. Cehennemde azap yapıldığını bilen, günah işlemeye iyi mi cesaret eder? Tüm işler, Hak teâlânın takdiri iledir. Fakirim diye zenginlere haset etmenin, canını sıkmanın hiçbir faydası olmaz. Bir hadis-i şerif meali:
(Hak teâlâ, çalışan bir kuluna azca rızık verse, o kul da, isyan etmeyip yoksul hâline sabretse, Hak teâlâ, bu kulla iftihar edip, meleklerine “Tanık olun, bu kulumun her lokmasına Aden-i a’lada bir köşk ve bir aşama kayra ederim” buyurur.) [İslâm Ahlâkı]

Rızıklar, ezelde takdir edilmiştir
Sual: Maddi ve içsel rızıklar, insan daha dünyaya ulaşmadan önce takdir edilmiş midir?
Yanıt: Allahü teâlâ, her insanoğlunun ve her hayvanın rızkını ezelde takdir etmiş, ayırmıştır. İnsanların ve hayvanların ecelleri ve nefeslerinin sayısı belli olduğu benzer biçimde, her insanoğlunun bedeninin ve ruhunun rızıkları da bellidir. Rızık asla değişmez, azalmaz ve çoğalmaz. Kimse kimsenin rızkını yiyemez. Kimse kendi rızkını yemeden, bitirmeden ölmez. Bir kimse, Allahü teâlâ buyruk etmiş olduğu için çalışır, rızkını helal yoldan ararsa, ezelde belli olan rızkına kavuşur. Bu rızık, ona verimli olur. Bu emek harcamaları için de sevap kazanır. Eğer, rızkını Allahü teâlânın yasak etmiş olduğu yerlerde ararsa, gene ezelde ayrılmış olan o belli rızka kavuşur. Fakat, bu rızık ona hayırsız, bereketsiz olur. Rızkına kavuşmak için kazanılmış olduğu günahlar da, onu felaketlere götürür.

Zamanımızda, zamana, modaya uymadan olmuyor diyerek, çocuklarını, para kazanmak için haram bölgelere gönderenler çoğalmaktadır. Aç kalmalarından korkarak, onlara dinlerini öğretmiyor, Kur’ân-ı kerim okutmuyor, yavrularını cahillerin ellerine bırakıyorlar. Evlatları dinsiz, imansız yetişiyor. İstikballerini, geleceklerini kazansınlar diyerek, namuslarının, hayalarının yok edilmesine hangi vicdan razı olur? Sıkıntılar çekerek, ezelde ayrılmış olan rızıklarına kavuşuyorlar. “Namaz karın doyurmuyor, kızların ev işlerini öğrenmesi, ekmek parası getirmiyor. Zamana uymazsak, dine bağlı kalırsak sürünürüz” benzer biçimde çılgınca konuşanlar da oluyor. Oysa, oğullarına, ufak iken dinleri, imanları öğretilir, Kur’ân-ı kerim okutulur ve bundan sonrasında da, Allahü teâlânın emirlerine uygun olarak para kazanmaya çalıştırılırsa, gene aynı rızka, hem de kolayca, rahatça ulaşırlar. Anaları, babaları ve çocuklar hem sevap kazanır, hem de kazançlarının hayrını görürler. Dünyada ve ahirette mesut olurlar. Bu sebeple aklımızı başımıza toplayıp, rızıklarımızı helal yoldan aramalıyız.

Sual: Bazıları, Yalnız Kur’an sloganı ile, “Peygambere Kur’an harici başka data verilmedi. Vahiy haricindeki sözleri senet olması imkansız” diyerek peygambersiz bir din meydana çıkarmak istiyorlar. Kur’anda Peygamber efendimize Kur’an harici data verildiğine dair âyet yok mudur?
CEVAP
Fazlaca âyet var. Kur’anda, (Yalnız Tanrı’a itaat edin) denmiyor, Resulüne itaati de koşul koşuyor:
(Tanrı’a ve Resulüne itaat edin!) [Al-i İmran 32]

(İhtilaflı bir işin hükmünü Tanrı’tan [Kur’andan] ve Resulünden [Sünnetten] anlayın!) [Nisa 59]
(Tanrı ve Resulü, bir işte hüküm verince, artık inanmış hanım ve adama, o işi kendi isteğine gore, tercih, seçme hakkı kalmaz.) [Ahzab 36]
(Resulullahta sizin için [uyulması gereken] güzel örnekler vardır.) [Ahzab 21]

Allahü teâlâ, Resulünü kendi ile birlikte bildirirken şu âyetlerde de bir tek Resulünü bildiriyor:
(Resulüme uyun ki, doğru yolu bulasınız!) [Araf 158]

(Resule itaat eden, Tanrı’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80]

(Peygamberin verdiğini alın, yasak ettiğinden sakının!) [Haşr 7]

(İhtilaflarda seni yargıcı edip verdiğin hükmü tereddütsüz kabullenmeyen inanç etmiş olmaz.) [Nisa 65]

Peygamber efendimizin Kur’an dışındaki, dini hükümlere ilişkin tüm komut ve yasaklardaki sözleri de, vahye dayanır. Bir âyet meali şöyledir:
(Resulüm, kendi arzusu ile konuşmaz. Onun [dini hükümlere ait her] sözü vahiydir.) [Necm 3, 4]Demek ki dini komut ve yasaklarda hüküm bildiren her sözü vahiyledir. Birkaç örnek verelim:

Birinci örnek:
Bir âyet meali:
(Hani, Tanrı size, iki taifeden [Kervan veya Kureyş ordusundan] birinin sizin olacağını vaat etmişti. Siz de kuvvetsiz olanın [kervanın] sizin olmasını istiyordunuz. Oysa, suçluların hoşuna gitmese de, hakkı ortaya çıkarmak ve batılı yıkmak için, Tanrı hakkı ortaya koymak ve [Kureyş ordusunu yok edip] kâfirlerin kökünü kesmek istiyordu.) [Enfal 7]Kervan kaçarak kurtuldu. Fakat Kureyş ordusu birkaç misli oldukça olmasına karşın Bedir’de yenildi. Allahü teâlâ daha ilkin bunu bildirdiğini söylüyor. Oysa daha ilkin böyle bir durum söylediği Kur’an-ı kerimde yok. Demek ki, Peygamber efendimize vahiy ile bildirdi.

İkinci örnek:
Bir âyet meali de şu şekilde:
(Hani siz Rabbinizden yardım istemiştiniz de, O da, “Ben peş peşe gelen bin melek ile size yardım edeceğim” diyerek bu duanızı kabul etmişti.) [Enfal 9]Allahü teâlâ, (Bin melekle size yardım edeceğim) söylediğini bildiriyor. Bunu Kur’an-ı kerimde daha ilkin bildirmediğine gore, Kur’andan ayrı olarak Resulullaha vahiy ile bildirdiği ortaya çıkıyor.

Üçüncü örnek:
Peygamber efendimiz Hazret-i Hafsa’ya gizlice bir söz söylemişti. Tefsirlerde bu gizli saklı sözün Hazret-i Ebu Bekir’in halife olacağına dair olduğu bildiriliyor. O da, bunu, sakınca yok diye Hazret-i Âişe’ye söyledi. Allahü teâlâ da bunu Resulüne bildirdi. İşte âyet-i kerime meali:
(Peygamber, hanımlarından birine [Hazret-i Hafsa’ya] gizlice bir söz söylemişti. O, bunu [Hazret-i Âişe’ye] haber verince, Tanrı da Resulüne durumu bildirdi, o da bir kısmını deklare etti, bir kısmını da söylemedi. Hanımı [Hafsa], “Bunu sana kim haber verdi?” dedi, o da, “Bana, her şeyi bilen ve her şeyden haberdar olan Tanrı haber verdi” dedi.) [Tahrim 3]Allahü teâlâ, Hazret-i Hafsa’nın sözünü Resulüne bildirdiğini söylüyor. Fakat bu Kur’anda yok. Demek ki, Allahü teâlâ, Kur’andan başka da, Resulüne vahiy ile bildiriyor.

Dördüncü örnek:
Bir âyet meali de şu şekilde:
(Siz [Hayber’den gelen] ganimetleri almak için giderken, [Hudeybiye seferinden] geri bırakılanlar, «Ikimiz de sizin arkanızdan gelelim» diyecekler. Onlar [böyle söylemekle] Tanrı’ın [Hudeybiye seferine katılmayan bedevileri, bundan böyle başka bir sefere çıkarma] emrini değiştirmelerini isterler. De ki: «Bizim arkamıza asla gelemezsiniz. Tanrı, daha ilkin bu şekilde buyurdu.» Bunun üstüne de «Hayır, siz bizi çekemiyorsunuz» diyeceklerdir. Oysa onlar pek azca söz anlayan kimselerdir.) [Fetih 15]Burada Bedevilerin Hayber savaşına katılmalarının yasaklandığı, bu harbe bir tek Hudeybiye’de bulunanların katılacağı, bunun da, Resulullaha daha ilkin bildirildiği belirtiliyor. Kur’anda bunu bildiren bir âyet yoktur. Bu da gösteriyor ki, Resulullaha Kur’an harici vahiy de gelmektedir.

Kur’an-ı kerimde hikmet ile ilgili bir oldukça âyet vardır. Bir tanesinin meali şöyledir:
(Size kitabı, hikmeti getiren ve bilmediklerinizi öğreten bir Resul yolladık.) [Bekara 151]İmam-ı Şafii hazretleri, (Bu âyetteki hikmet, Sünnettir. Ilkin Kur’an, peşinden hikmet bildirilmiştir) buyurdu. (Risale s.78)

Sünnetler de, Kur’an-ı kerim benzer biçimde vahiy iledir. Dinimizdeki dört delilin ikincisidir.
Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Cebrail aleyhisselam, Kur’an ile birlikte açıklaması olan sünneti de getirmiştir.) [Darimi]

(Bana Kur’anın misli kadar daha hüküm verildi.) [İ. Ahmed]

(Ben size sadece Allahü teâlânın emrettiğini emrediyor, nehyettiğini nehyediyorum.) [Taberani]

Kur’an dışı gelen üç vahiy de şöyledir:
Bigün Resulullah efendimizin devesi kayboldu. Münafıklar bunu fırsat bilip, “Hani göklerden, Cennetten, Cehennemden bahsediyordu. Kaybolan devesinin yerini bile bilmiyor” dediler. Münafıkların bu sözü Resulullaha ulaşınca, (Vallahi ben sadece Rabbimin bana bildirdiklerini bilirim. Şu anda Rabbim, bana devemin nerede bulunduğunu bildirdi. Devem, şu anda falanca yerdedir) buyurdu. Tanım edilen yere gidip deveyi bir ağaca bağlı olarak buldular. (Mevahib-i ledünniyye)

(Üzeyrin ve Zülkarneynin Peygamber olup olmadığını bilmiyorum. Hazret-i Cebrail gelinceye kadar, oturulacak yerlerin en iyisi ve en kötüsünün ne işe yaradığını soranlara “bilmiyorum” dedim. Cebrail de, “bilmiyorum” dedi. Nihayet Allahü teâlâ bildirdi ki, “Oturulacak yerlerin en iyisi camiler, en kötüsü de sokaklardır.”) [Ebu Davud]

Peygamber efendimiz, mestleri üstüne mesh edince, (Ya Resulallah, [ayakları yıkamayı] unuttunuz galiba dediler. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Hayır, ben unutmadım, Rabbim bu şekilde yapmamı emretti.) [Ebu Davud]

Resulullah efendimiz, tüm komut ve yasakları örneğin namazın ve öteki ibadetlerin farzlarını, sünnetlerini, müfsitlerini vahye uygun olarak ümmetine bildirmiştir. Hiçbir şeyi gizli saklı bırakmamıştır. İşte iki âyet-i kerime meali:
(Eğer O [Peygamber] bizlere atfen, [Kur’ana] bazı sözler katsaydı, biz onu kuvvetle yakalayıp şah damarını koparır, helak ederdik, hiçbiriniz de buna engel olamazdınız.) [Hakka 44-47]
(O gayb hakkında pinti değildir.) [Tekvir 24]
Müfessirler bu âyeti şu şekilde açıklıyorlar:
(Gaybdan kısaca kimsenin bilmediği vahiyle bildirilen detayları ümmetine açıklamak hususunda cimrilik yapmaz, hepsini bildirir. Tanrı’ın bildirdiklerini niye gizledin diye töhmet altında bırakılamaz, itham edilemez.)

Bu gayb bilgilerini de Resulullah ümmetine bildiri etmiştir. Namazın farzları, iyi mi kılınacağı, öteki yakarma detayları hep bu gayb bilgilerdendir. Bu tarz şeyleri hâşâ bildirmemesi mümkün mü? İşte bir âyet-i kerime meali:
(Ey Resulüm, Rabbinden sana indirileni bildiri et. Eğer bunu yapmazsan Onun elçiliğini [Peygamberlik görevini] yapmamış olursun.) [Maide 67]

Netice:
Tanrı Resulüne düşmanlık, Peygambersiz din meydana çıkarma gayreti, İslamiyet’i içeriden yıkmanın başka yoludur. Bu niyette olup, Yalnız Kur’an diyenler kesinlikle Kur’an-ı kerime de inanmıyorlar. Oysa, Resulüne karşı gelenlerin yapmak istediklerinin çirkinliğini ve akıbetlerini de Allahü teâlâ Kur’an-ı keriminde mealen şu şekilde bildiriyor:
(Tanrı’a ve Resulüne karşı gelen, apaçık bir sapıklıktadır.) [Ahzab 36]

(Kimi, Resule inanç etti, kimi de, yüz çevirdi. Bunlara deli alev ateş Cehennem kâfi gelir.) [Nisa 55]

Vahiysiz dine ilişkin hüküm yoktur
Sual: Yukarıdaki yazıda (Peygamber efendimizin Kur’an dışındaki sözleri de, vahye dayanır) deniyor. Azca da olsa, ictihada dayanan sözleri yok mudur?
CEVAP
Evet vardır. Bazı sözlerine, Allahü teâlâ, yanlış demiş ve affettiğini bildirmiştir. Tevbe suresi, 43. âyetinde mealen, (Hay Tanrı seni affetsin [iyiliğini versin]; [mazeretinde] doğru olanlar ile, yalancı olanlar belli olmadan, niçin onlara izin verdin?) buyuruldu. Demek ki ictihadla söyledikleri de var. Eshab-ı kiram, Peygamber efendimizin Kur’an-ı kerim dışındaki kutsal sözlerini idrak etmek için, (Ya Resulallah, bu vahiy mi, kısaca Allahü teâlânın kati emri mi, yoksa kendi ictihadınız mı?) diye sorarlardı. Peygamber efendimiz de, vahiyse vahiy, değilse kendi ictihadı bulunduğunu bildirirdi.

İctihad makamına varmış bulunan yüksek kimseler, kendi ictihadlarına gore hareket etmek mecburiyetindedir. Başka müctehidlerin ictihadlarına tâbi olamazlar. Hatta Peygamberlerin zamanlarında da, sahabeden biri, kendi Peygamberinin ictihadına uymayan ictihadda bulunursa, kendi ictihadına gore hareket ederdi. Peygamberler de ictihad ederlerdi. Fakat ictihadlarında hata ederlerse, Allahü teâlâ, derhal Cebrail aleyhisselamı göndererek, hataları vahiy ile düzeltilirdi. Şu demek oluyor ki Peygamberlerin ictihadları hatalı kalmazdı. Örneğin, Bedir gazasında alınan esirlere yapılacak şey için, Server-i âlem bazı Sahabe-i kiram ile beraber bir türlü, Hazret-i Ömer ise, başka türlü ictihad etmişti. Sonrasında, âyet-i kerime gelmiş olarak, Allahü teâlâ, Hazret-i Ömer’in ictihadının doğru bulunduğunu bildirdi.

Peygamber efendimiz tarafınca bu şekilde ictihadla söylenenler, dini komut ve yasaklara ilişkin hüküm ise, düzeltildiği için, neticede Peygamber efendimizin söyledikleri vahiy oluyor, kısaca son söylediği vahiy oluyor. Âyet âyeti nesh edebiliyor, hadis hadisi nesh edebiliyor, hadis âyeti nesh edebiliyor. Bunlar da vahiy ile oluyor, kısaca dine ilişkin bir hüküm vahiy ile oluyor. Vahiysiz dine ilişkin hüküm yoktur.

İctihadda Eshab-ı kiramdan biri, Peygamber efendimize uymayabilirdi. Fakat bu ahkam, Peygamber efendimiz zamanında hatalı ve şüpheli olamazdı. Zira, Cebrail aleyhisselam gelmiş olarak, yanlış olan ictihadlar, Allahü teâlâ tarafınca derhal düzeltilir, hak ile bâtıl birbirinden derhal ayrılırdı. Peygamber efendimizin vefatından sonrasında meydana çıkarılan ahkam ise, bu şekilde değildir. Bunun için, vahiy zamanında ictihad olunan ahkamı, hem yapmak, hem de inanmak lazımdır. (c.2, m.36)
Düzeltildiği için Resulullahın yanlış olan, vahye dayanmayan bir ictihadı yoktur. Hepsi vahye dayanır.

Peygamber efendimizin zamanında eshab-ı kiramın ictihadı bile hatalı olmuyor, derhal vahiy gelip düzeltiliyor, düzeltilmiş hâli vahiy oluyordu. [Buradan, (Her birine Cenneti vaad ettim, Hepsinden razıyım, onlar da benden razıdır) mealindeki âyet-i kerimelerle ve, sekiz muhaddis âlimin naklettiği (Eshabım gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız hidayete erersiniz. Eshabımın ihtilafı [değişik ictihadları] sizin için rahmettir) mealindeki hadis-i şerifle methedilen Eshab-ı kiramın derecesini de anlamalıdır. Bu yüzden mezhep imamlarımız da onlardan gelen her haberi senet kabul etmiş, bunlara uymayan ictihadlarını bile derhal terk etmişlerdir.] Mühim olan neticedir. Bunun için Peygamber efendimiz, (Vallahi billahi ki, ben size sadece Allahü teâlânın emrettiğini emrediyor, nehyettiğini nehyediyorum) buyuruyor. (Taberani)

Bu hadis-i şerif de gösteriyor ki, dine ilişkin, hüküm koyan sözler vahiyledir, yanlış olma ihtimali asla yoktur.

Bir başka örnek:
Kisra’nın gönderilmiş olduğu iki elçi sakalsız ve uzun bıyıklı idi. Resulullah, bu elçilere, (Size bunu kim emretti?) diye sordu. Elçiler de, (Rabbimiz Kisra emretti) dediler. Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Benim Rabbim de, bana sakalımı uzatmamı ve bıyığımı kısaltmamı emretti.) [Ebu Nuaym]

Bu şekilde açık bir komut, Kur’an-ı kerimde yoktur, Kur’an-ı kerim haricinde de vahiy geldiğini bu vaka göstermektedir. Demek ki, bu hadis-i şerif de, Peygamber efendimizin dine ilişkin sözlerinin vahye dayandığını gösteriyor.

Resulullah’ın yetkisi
Sual: Bir hadis şöyledir:
(Koltuğuna kurulup, “Tanrı, Kur’an’dakilerden başka hiçbir şeyi yasaklamadı” diyen bilsin ki, Allahü teâlâya yemin ederek söylüyorum ki, ben de bazı şeyleri emrettim, bazı şeyleri de yasakladım. Bunların miktarı, Kur’an kadar yada sayıca daha fazladır.) [Ebu Davud, Tirmizî]Peygamberimizin dînî bir hüküm koyma yada bir şeyi yasaklama yetkisi var mı?
CEVAP
Bu hadis-i şerifi bilip de, bu şekilde bir sual sormak oldukça çirkindir. Bu Ondokuzcu zındıkların sorusuna benziyor. Sağlam kaynaklı yukarıdaki hadis-i şerifte Peygamber efendimiz, (Emrettim, yasakladım) diyor. (Yetkisi var mı?) diye onu yalanlamak oldukça yanlıştır, insanı küfre de sokar. Bu sahih hadis-i şerife uydurma demek de, mümkün değildir. Bu hususta, sayısız başka kaynaklar da vardır.