Sual: Şir’at-ül-İslam kitabının şerhinde, (Hanım kocası için koku sürünür de, sokağa çıkarken, başka erkeklere kokusunu duyurmak niyeti olmasa günah olmaz) deniyor. Sokağa koku sürünerek çıkmak haram değil mi? İyi niyetle haram, helal hale gelir mi?
CEVAP
Şir’at-ül-İslam şerhi, kıymetli bir kitapsa da bu şekilde hataları da vardır.

S. Ebediyye’de de, (Şir’at-ül-İslam kitabını şerh eden, Yakub bin Seyyid Ali’nin [rahmetullahi aleyh], yakarma faslına yapmış olduğu ilâvelerde, “Dualardan sonrasında, Sübhâne rabbinâ demek, Sübhâne rabbike demekten daha yerinde olur; zira maksat, âyet okumak değil, yakarma ve senâdır” demesi yanlıştır. Kur’an-ı kerimdeki duaları okurken değişiklik yapmak, Kur’an-ı kerimi değişiklik yapmak olur) denilerek, doğrusu bildirilmektedir.

İslam Ahlakı kitabında ise, (Şir’at-ül-İslam) kitabından bir tek, (Kadının koku sürünerek, ziynetlerini göstererek sokağa çıkması haramdır) kısmı alınmış, bildirdiğiniz kısım alınmamış.

Nikâhta, boşamakta, boşamaktan vazgeçmekte, köle azadında, adakta, alışverişte, hediyede söz geçerli olup niyet geçersiz olduğu benzer biçimde, haram işlemekte de, iyi niyet geçersizdir. (Ameller niyete göredir) hadis-i şerifi, taat ve mubahlara niyete gore sevab verileceğini bildirmektedir. Günahlar, iyi niyetle de işlense, günah olmaktan çıkmaz. Bir karı sokağa çıkarken iyi niyetlerle koku sürünse, kolye, bilezik benzer biçimde ziynetlerini gösterse haram işlemiş olur. İyi niyeti onu kurtarmaz. Ben kolyeyi kocam için takmıştım, kokuyu kocam için sürünmüştüm demesi günahtan kurtarmaz.

Bayanların sokağa çıkarken koku sürünmeleri haramdır. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Bir karı koku sürünüp dışarı çıkar ve kokusunu duyurmak için bir topluluğun yanından geçerse, ona bakana da, kendisine de zina günahı [göz zinası] yüklenir.) [Nesai]

(Her göz zina edebilir. Koku sürünüp sokağa çıkan hanım da zaniyedir.) [Tirmizi] (Göz zinası işlemiş olur.)

(Hanım sokağa çıkarken koku sürünmesin.) [Müslim]

(Koku sürünen hanım, sokağa çıkarken, cünüplükten yıkanır benzer biçimde yıkansın!) [Nesai]

Sual: İnsanların, arkadaşların gönlünü almak, kalplerini kırmamak için günah işlenebilir mi?
Yanıt: Arkadaşlarının gönlünü hoş etmeyi niyet ederek, içmediği hâlde içki sofrasına oturmak ve (Amel niyete gore değerlenir) hadis-i şerifini söylemek, doğru değildir. Şundan dolayı niyet, ibadetlere ve mubah işlere etki eder. Haramlar, günahlar, iyi niyetle caiz olmaz. Kahramanlık göstermek yada para kazanmak için savaşan kimse, cihat sevabı kazanmaz. Mubahlar iyi niyetle yapılınca, hayır olup sevap kazanılır. Fakat, mümin kardeşinin gönlünü hoş etmek niyeti ile haram işlemek caiz olmaz ve (Mümini sevindireni, Allahü teâlâ sevindirir) hadis-i şerifine uyulmuş olmaz. Sadece yoksulluk ve fitne uyandırmamak için, içmemek şartı ile içki sofrasına oturabilir ise de, evvel bundan sakınmak lazımdır.

Sual: Hastalık için, haram olan bir şeyi yiyecek yada kullanmak caiz olur mu?
CEVAP
İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:
(Haram olan şeylerin ilaç olarak kullanılması, bunun hastaya iyi geleceği bilinirse ve helal olan ilaç bulunmazsa, caiz olur. Şifa olduğu deneyim edilen maddeler, ilaç için helal olur. Haram olan bir şeyin hastaya iyi geleceğinin bilinmesi, mütehassıs olan müslüman bir doktorun söylemesi ile anlaşılır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ, haram olan şeylerde size şifa yaratmamıştır.) [Buhari]

Etkili olduğu deneyim ile malum haram maddeleri, yoksulluk halinde ilaç olarak kullanmak haram olmaz.) [Redd-ül Muhtar]
(Zaruretler haramları mubah kılar) kaidesine nazaran, bir hastalığı tedavi için haram bir şey kullanmak, yedirmek, içirmek gerekince, bu haram şey mubah oluyor. Hasta, haram olan şeyi değil, mubah olan şeyi kullanmış oluyor. Kısaca haram mubah hâle geliyor, şifa mubah madde ile sağlanıyor.

Bunu bir misalle açıklayalım:
Böbreklerdeki taşı eritecek, hiçbir ilaç bulunmazsa, müslüman bir hekim da haram bir madde ile tedaviyi tavsiye etmişse, ilaç bulunmadığı için haram madde kullanma zarureti hasıl olmuştur. Zaruretler haramları mubah kılacağından haram madde kullanmak mubah olacaktır. Hasta şifa bulursa, mubah yardımıyla bulmuş olacaktır. Haram olan madde yardımıyla şifa bulmuş olmayacaktır.

Bu husus iyice anlaşılınca haram maddenin, mubah hâle ulaştıktan sonra kullanılması (Haramda şifa yoktur) hadis-i şerifine aykırı olmaz.

Tedavi için
Sual: Hekim, derideki hastalığım için başka etkili bir ilaç bulunmadığını, yılan yağı sürmek icap ettiğini söylemiş oldu. Bu caiz midir?
CEVAP
Salih hekim lüzum görmüşse caizdir. Namaz kılmadan ilkin, yıkamak gerekir.

Domuz insülini
Sual: Domuz insülininden olduğu şeklinde, inek insülininden de ilaç icra eden firmalar varmış. Fakat inek insülinin tesiri fazlaca azmış. Şeker hastası çocuğum için domuz insülininden meydana getirilen ilacı kullanmam uygun olur mu?
CEVAP
Tesirli başka ilaç bulunmazsa caiz olur.

Tedavide haram madde
Sual: Alkol, kan şeklinde haram olan bir maddeyi tedavide kullanmak caiz midir?
CEVAP
Namaz kılan ve o mevzuda tecrübesi olan salih bir hekim, (Tecrübelerimle biliyorum ki, bu hastalığın bu haram maddelerden başka etkili mubah ilacı yoktur) derse, o vakit haram olan bu maddeleri tedavi maksadıyla kullanmak caiz olur.

Aç kalınca
Sual: Bir ateist, (Japonlar, yılan, kirpi, köstebek, çekirge ne bulurlarsa bölgeler ve aç kalmazlar. Müslümanlıkta fazlaca şey haram olduğundan, bir Müslüman dağda, çölde, denizde kalsa bir şey yiyemeyeceği için açlıktan ölür) diyerek Müslümanlığı kötülüyor. Aç kalınca bu tarz şeyleri yiyecek dinimizde caiz değil midir?
CEVAP
Dinimizde, (Zaruretler haramları mubah kılar) hükmü vardır. Helâl bir şey bulamayan kimsenin, açlıktan ölme tehlikesi var ise, haram olan hayvan etlerini yemesi mubah olur. Denizde kalan bir şahıs balık bulamazsa, deniz hayvanlarının hepsi öteki üç hak mezhepte helaldir. Denizde ne bulursa yiyebilir. İhtiyaç olunca, öteki mezheplerin hükmüyle amel edilir.

Çekirge aslına bakarsan Hanefî mezhebinde de helâldir. Kirpi ise Mâlikî ve Şâfiî mezhebinde helaldir. İhtiyaç olunca bu iki mezhepten biri öykünmek edilerek yenir. Yılan ve köstebek Mâlikî mezhebinde boğazlanarak kesilirse helaldir. İhtiyaç olunca Mâlikî mezhebinin kavline uyularak yenir. (Mizan)

Leş dört mezhepte de haramdır. Sadece aç kalan ölmeyecek kadar yiyebilir. Kısaca (Müslümanlıkta çaresi yoktur) demek yanlıştır. Ateistin hezeyanları dinimize gölge edemez.

Sual: Bazı gıdaların, zarar verenlere, alerji yapanlara haram, zarar vermeyenlere mubah bulunduğunu bildiriyorsunuz. Asla kişiye göre haram helal değişir mi? Birine haram olan şey, birine helal olur mu?
CEVAP
İstisnalar çoktur. Birine helal olan şey ötekine haram olabilir. İşte vesikaları:
1- Zengine zekat farz iken, fakire farz değildir. Hac da, her insana farz değildir. Kurban kesmede de fukara varlıklı ayrımı vardır. Sadaka-i fıtır da böyledir. (Dürer)
Demek ki birine farz olan yakarma, bir başkasına farz olmuyor.

2- Ayakta namaz kılmak [kıyam] farzdır. Fakat hastalara farz değildir. (Cevhere)
Demek ki birine farz olan bir husus, bir başkasına farz olmayabiliyor.

3- Zaman girmeyince namaz farz olmaz. Kutuplara yakın yerlerde yatsı ve sabah namazı farz olmuyor. Kılınması iyi olur. (Tahtavi)
Demek ki her komut hepimiz için değildir.

4- Abdestin farzı dörttür. Ayakları olmayan için üçtür. (Halebi)
Demek ki abdestin farzı bile sağlama sakata göre değişiyor.

5- Dört rekatlı farzları, dört rekat olarak kılmak farzdır. Fakat seferi olanlara farz değildir. Hatta iki rekat kılması vacibdir. (İbni Abidin)

6- Hür hanım için, el yüz hariç, vücudunun tamamını kapatması farz, açması haram iken, cariye için öyleki değildir. Cariye, başını kollarını hatta dizden aşağısını da açabilir. (Hindiyye)

7- Kendi kardeşiyle evlenmek haram iken, başkaları ile evlenmek haram değildir. (Bahrür-raık)

8- Zenginlerin dilenmesi, hatta zekat alması haramdır. Fakat bunun istisnaları da vardır. Sözgelişi hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(İlim öğrenmekte olanın 40 senelik nafakası olsa da, bu şekilde varlıklı talebeye zekat vermek caizdir.) [Redd-ül muhtar] Demek ki varlıklı birine haram olan şey, başka bir zengine helal olabiliyor.

9- Leş ve şarap haramdır. Açlıktan ve susuzluktan ölecek olanlara haram değildir. (Bezzaziyye)

10- Bazı ilaçlar, sözgelişi penicilin, bazısına alerji yapar, ölümüne sebep olabilir. Kendisine alerji icra eden ilaçları kullanmak haram olur. Fakat bu ilaçlar başkalarına haram olmaz. (Berika)

İlaçlarda olduğu şeklinde, gıdalarda, sebzelerde ve otlarda da alerji yapanlar vardır. Organlarında zafiyet olanlara zarar verenler, sağlam olanlara zarar vermezler. Bazı kimselere balık eti, süt, yumurta, biber, patlıcan, çilek şeklinde gıdalar zarar verir. Bunlar, yalnız zarar verenlere haram yada mekruh olur. Zarar vermeyenlere ise mubahtır. Afyon ve öteki zehirli otların alınan fazlaca miktarları haramdır, fakat azca miktarlarını ilaç olarak kullanmak caizdir. (Hadika, Zevacir)

(Çaydaki tein ile, kahvedeki kafein aynı maddedir. Çayda %2,5, kahvede ise %1,3 oranında kafein bulunur. Kafein, zihni açar, kan dolaşımını artırır, vücuda ısı verir, yorgunluğu giderir, sindirimi kolaylaştırır. Fazlası sinir sistemi üstünde tesir yapar. Kalb hastalıklarında, sinirleri zayıf insanlarda ve çocuklarda azca miktar kahve bile kötü tesir yapabilir.) [Gıda Kimyası s. 658]

Tıp kitapları aynen İslam âlimleri şeklinde bildirmektedir. Kısaca bir şey sözgelişi kafein, tein, nikotin şeklinde şeyler bazılarına zarar veriyor, bazılarına vermiyor. Zarar verenlere normal olarak haramdır. Fakat zarar vermeyenlere haram demek dini değişiklik yapmak olur.

Tütün de zarar vermeyen kimselere mubahtır. (El-ukudüddürriyye)

Şeker de zararı olan mı?
Sual: Sigaranın zararlarını bildiren bilim adamları, şimdi de şekerin zararlarını saymakla bitiremiyorlar. British Medical Journal’da piyasaya çıkan bilimsel bir makalede, şekerin yüze yakın ziyanı sayılarak, (Şeker, sigara kadar tehlikeli olup, uyuşturucu sınıfına sokulması gerekir) deniyor. Bu kadar fazlaca ziyanı olan şekeri yiyecek de haram olmaz mı?
CEVAP
Şeker de, öteki zararı olan gıdalar şeklinde, her insana aynı seviyede etki etmez. Şeker hastasına ziyanı ile öteki insanlara olan ziyanı aynı olmaz. Her şeyin bir çok zararı olan olduğu şeklinde, şekerin de bir çok zararı olan olabilir. Zarar vermeyen oranda şeker yiyecek haram olmaz. Sigara da böyledir. Zarar verirse haram olur.

Sual: Hasta olan bir kimsenin, alkol şeklinde haram olan bir maddeyi, ilaç olarak kullanmasında dinen bir sakınca var mıdır?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak İbni Âbidînde deniyor ki:
“Kullanılması haram olan bir şeyi, temiz olsun, kirli olsun, ilaç olarak kullanmak haramdır. Fakat, hastalığa iyi geleceği bilinirse ve ondan başka da ilaç yoksa, kullanılmasına izin verilmiştir.”

Sual: Yiyip içilmesi haram olan şeyler nedir? Haram edilmesinin sebepleri nedir?
CEVAP
Dinimiz haram etmiş olduğu için bazı hayvanların etleri yenmez. Normal olarak bunda bazı hikmetler vardır. Müslüman, hikmetini bilmese de dinin yasakladığı şeyi yapmaz. Gıdaların insanoğlu üstünde iyi ve fena tesiri olduğu bir gerçektir. Anası fena ise yada fena bir kadının sütü ile beslenen çocuk yaramaz olur. Böylesine sütü bozuk derler. Kendi yararını düşünen insan, dinimizin helal kıldığı şeyleri yemeli, yasak etmiş olduğu şeylerden kaçınmalıdır.

Yiyip içmesi haram olan şeyler:
1- Bizzat kendisi haram olan şeyler yiyecek. [Leş, hınzır eti ve şarap gibi.]

2- Kendisi haram olmayıp, gasp, hırsızlık, rüşvet yolu ile alınan şeyler.

3- Doyduktan sonrasında yiyecek.

4- Alerji icra eden besin yiyecek. [Mesela balık, et, süt, yumurta, pastırma, turşu, çilek zarar verirse, bunlar, yalnız zarar verene haram, zarar vermeyene mubahtır.]

5- Zararı olan şeyler yiyecek. [Mesela çamur, toprak, cam gibi.]

6- Zehirli olan şeyler yiyecek. [Zehirli ot, kokmuş et gibi.]

7- Uyuşturucu maddeler yiyecek. [Doktor tavsiyesiyle ilaç olarak kullanmak caizdir.]

8- Temiz, fakat iğrenç şeyler yiyecek. [Kurbağa, kanı olmayan böcekler, meyvenin, peynirin ve etin kurtları gibi.]

Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Leş, akıcı kan, kirli hınzır ve Tanrı’tan başkasının adı ile kesilmiş olan hayvanları yiyecek haramdır.) [Enam 145]

Âyet-i kerimede sayılan bu haramlardan başka, yukarıda sekiz madde halinde açıklanan hususların da haram olduğu Peygamber efendimiz tarafınca bildirilmiştir.

Hanım sütü içmek
Sual: Doktorlar, hanım sütünün bazı hastalıklara iyi geldiğini söylüyorlar. Babam kanserdir. Hanım sütü tavsiye etmişler. Hanım sütü içmek dinen caiz midir?
CEVAP
Hanım sütünü içmek haramdır. İki buçuk yaşından büyük evladı bile emzirmemelidir. Sadece ilaç için kullanılmasının hükmü şöyledir:
(Feth-ul-kadir) kitabında, (Müslüman, mütehassıs doktor, hanım sütünün muhakkak iyi edeceğini ve bu hastalığı tedavi edecek başka ilaç olmadığını söylerse, hastanın, hanım sütü içmesi ve satın alması caiz olur denildi) yazılıdır. Hanım sütü balla karıştırılıp içilirse, mesanedeki taşları eritir. (S. Ebediyye)

Sual: Bir kimsenin tarlasına, sahibinden izin almadan buğday eken kimse, elde etmiş olduğu buğdayı kullanabilir mi?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak İmâd-ül-islâm kitabında deniyor ki:
“Sahibinin rızası yok iken, onun yerini, tarlasını ekip mahsul alan hiç kimseye, elde etmiş olduğu mahsulden yalnız harcaması, sermayesi kadarı helal olup, fazlası haram olur. Fazlasını fakirlere sadaka vermesi lazımdır.”

Sual: Kokmuş eti ve ekşiyen, kokan yiyecekleri yiyecek uygun olur mu?
Yanıt: Kokmuş eti yiyecek haramdır. Yiyecek ekşise, koksa necis olmaz ise de, bunu yiyecek de haram olur.

Zarar veren yiyecekleri yiyecek
Sual: Bazı kimselerin bedenine, yiyecek ve içeceklerden zarar verenler oluyor. Bu şekilde kimselerin, bedenlerine zarar veren bu yiyecekleri yemeleri günah mı olur?
Yanıt: Hadîka kitabında yemesi haram olanlar anlatılırken buyuruluyor ki:
“Yemesi, içmesi zararı dokunan olanlar üçe ayrılır: Birincilerinin zararını hepimiz bilir, şundan dolayı bunlar öldürücüdür. Her türlü zehir, cam tozu, demir ve cıva bileşikleri, kireç ve benzerleri böyledir. Bu tarz şeyleri yiyecek, içmek haramdır. İkincilerinin zararı dokunan olduğu bilinir ise de, öldürücü değildirler. Toprak, balçık, kil ve benzerleri böyledir. Bu tarz şeyleri oldukca yiyecek, içmek mekruh olup, zararsız miktarları mubahtır. Üçüncüleri, organlarında zafiyet, hastalık olanlara zarar verir, sağlam olanlara zarar vermezler. Bazı kimselere balık eti, süt, yumurta, pastırma, turşu, konserve eti, bal, zeytin yağı, biber zarar verir. Bunlar, yalnız zarar verenlere haram yada mekruh olur. Zarar vermeyenlere ise mubahtırlar.”

Sual: Afyon, esrar şeklinde şeyleri kullanmanın dinimizce hükmü nedir?
Yanıt: Esrar otu ve Afyon şeklinde katı cisimlerin akla zarar veren oldukca miktarları haramdır. İlaç için kullanmanın caiz olduğu ibn-i Âbidînde yazılıdır. Bunların fazlasına helal diyen, kâfir eğer olmazsa da bidat sahibi olur.

Sual: Yüzde yüz haramdan gelen bir para ile cami yaptırmanın yada hayır yapmanın dinimiz açısında bir mahzuru var mıdır?
Yanıt: Mevzu ile ilgili olarak İbni Âbidînde ve Kâdî-zâde Ahmed efendi, Birgivî vasıyyetnâmesi şerhinde diyor ki:
“Bir kimse, elindeki kati haram olan maldan sadaka verse, sevap umsa, alan fukara, haramdan bulunduğunu bilerek, verene Tanrı razı olsun dese, veren de yada başka bir kimse de amin dese, hepsi kâfir olur.” Ek olarak İbni Âbidînde buyuruluyor ki:
“Haram olduğu malum belli mal ile cami yaptırmak ve başka hayır yaptırmak ve bunlara karşılık sevap beklemek de küfürdür.”

Haram yoldan gelen mülk olmaz
Sual: Bir kimse, haram yollardan para elde etse, bu tarz şeyleri nafaka için kullanabilir mi ve zekâtını vermesi gerekir mi?
Yanıt: Bir kimsenin tam mülkü demek; helal yoldan gelip, kullanımı mümkün ve helal olan öz malı anlamına gelir. Vakıf malı, kimsenin mülkü değildir. Bir kimsenin gasp, sirkat kısaca hırsızlık, rüşvet, kumar, alkollü içki satışının semeni kısaca karşılığı, bedeli ve fasit olarak satın almış olduğu mal benzer biçimde, haram malı kendi helal malı ile yada çeşitli kimselerden almış olduğu haram malları birbirleri ile karıştırmamış ise, bu haram mallar, o kimsenin mülkü olmaz. Kullanımı, nafaka yapması helal olmaz. Bunlarla cami ve başka hayırlar yapması imkansız. Bunların zekâtını vermesi farz olmaz. Şu demek oluyor ki, zekât nisabının hesabına katılmazlar. Sahipleri yada vârisleri belli ise, kendilerine geri vermesi farzdır. Belli değil ise, hepsini sadaka olarak fakirlere dağıtır ise de, sonrasında sahibi çıkıp, tazminini, ödemesini isterse, tazmin eder. Sahiplerini buluncaya kadar dayanamayıp bozulacak malı, kendi kullanıp, sonrasında tazmin etmesi, kısaca benzerini, aynı yoksa kıymetini ödemesi caiz olur.

Her insanın elindeki mal, onun mülküdür
Sual: Bir kimse, helal ve haram yoldan gelen parayı karıştırmış olsa, bu kimsenin verdiği alınır mı ve ikram etmiş olduğu yenir mi?
Yanıt: Her insanın elinde bulunan malı onun mülkü bilmelidir. Gasp, zulüm, rüşvet, hırsızlık, faiz, haraç ve hıyanet yollarından biri ile ve alkollü içki satarak ele geçmiş olduğu açıkça malum bir malı onun mülkü olmaz. Bunu ondan almak, kullanmak, yiyecek helal olmaz. Başka malları, mülkü kabul edilir. Onları verince almak haram olmaz. Haramdan toplamış olduğu malları, kendi helal malı ile ya da birbirleri ile karıştırsa, buna Mülk-i habîs denir. Bu habis karışımdan verince, haram bulunduğunu tanımadığı malı, parayı almak caiz olur. Bu sebeple, imâm-ı a’zam Ebû Hanîfe hazretlerine bakılırsa, bu şekilde haramdan gelen ve emanet olarak alınan paraları kendi helal malı ile yada birbirleri ile karıştırıp da ayıramazsa, hepsi habis mülkü olur ve kendi helal malından sahiplerine tazmin etmesi, ödemesi lazım olur. Tazminden sonrasında, bu habis mülkünü kullanımı caiz olur. Fasid akit ile habis mülk olan malı kullanmak ise, asla caiz değildir.

Sual: Hacda tavaf ederken oldukça kalabalık oluyor, hanım adam birbirine dokunuyor. “Yoksulluk olduğundan haram olmaz” deniyor. Doğru mudur?
CEVAP
Farz ile haram çakışınca, şu demek oluyor ki farzı eda ederken haram işlemek mecburiyeti olunca, haram işlememek için farzı tehir etmek lazımdır. Örnek olarak, varlıklı olan bir kadının hacca gitmesi farzdır. Hacca yalnız gitmesi ise haramdır. Mahremi bulunmadığı müddetçe, haram işleyerek yalnız başına hacca gidemez.
Bunun benzer biçimde farz olan tavafı yapabilmek için erkeklere dokunarak, haram işleyerek tavaf yapması imkansız. Kalabalık olmadığı zamanlarda tavaf eder.

Sual: Erkeklere dokunmak, haram olduğundan, haram işleyerek farz yapılmayacağına gore, hanımefendilerin hac farzını terk etmeleri mi gerekir?
CEVAP
Haram işleyerek farz yapılmaz demek, farzı haram işlemeden yapmalı anlamına gelir. Yoksa farzı terk etmeli demek değildir. Eğer hanımefendiler, haram işlemeden hac yapma imkânı bulamazsa, (Ben hacca gitmeden ölürsem, yerime vekil gönderin) diye vasiyet etmelidir.