Sual: Hazret-i Lokman’ın Kur’an-ı kerimde adı geçmiş olduğu halde niçin
peygamber olduğunda ihtilaf edilmiştir?
CEVAP
Kur’an-ı kerimde her
adı geçen peygamber değildir. Lokman aleyhisselamın peygamber olup olmadığını
bilmek gerekmez. Eğer gerekseydi, dinimiz açıkça bildirirdi.

Hazret-i
Lokman, Davud aleyhisselam zamanında yaşadı. Habeşli bir köle iken azat olup
yüksek mertebelere kavuştu. Allahü teâlâ, Lokman aleyhisselama, hikmet ile
peygamberlikten hangisini istediğini sordu. O da hikmeti istedi. (Hikmeti niçin
istedin?) dediler. Buyurdu ki:
– Allahü teâlâ, peygamberlik verdiği kimseyi
muhayyer kılmaz. Beni muhayyer kılması hikmeti tercih etmeme zorunlu etti.

Kur’an-ı kerimde mealen buyuruldu ki:
(Tanrı’a şükret diye Lokman’a
hikmet verdik. Şükreden kendisi için şükreder.) [Lokman 12]

Hikmet,
eşyanın mahiyetini, vasfını ve hususiyetini bilmek anlama gelir. Hikmet ehli, selim
akla haizdir. İlmiyle amel eder. Kendisine sordular:
– Peygamberlik hakkında
ne dersin?
– Peygamberlik, mihnet ve meşakkatle doludur. Peygamberler
belalara düçar olur.

– Peygamberlik olmadığı halde bu tarz şeyleri nereden
biliyorsun?
– Yargı mevkiinde olan daima sorun içinde olur.

–
Bu mertebeye iyi mi eriştin?
– Doğru söylemek, emanete riayet ve faydasız
sözü terk etmekle.

– Saadetin alameti nedir?
– Sıdk, edep, hilm
ve emanete riayettir.

– Edep, soyluluk, mal ve ilimden hangisi daha
üstündür?
– Edep asaletten, ilim maldan hayırlıdır.

Oğluna
öğütleri

* Ey oğlum, âlimlere karşı öğünmek, akılsızlarla tartışmak
ve gösteriş yapmak için ilim öğrenme!

* Dünya deniz gibidir. Fazlaca kimse
boğulmuştur. Gemin takva, yükün inanç, hâlin tevekkül olursa
kurtulursun.

* Horoz senden daha akıllı olmasın! O, her sabah
zikrederken, sen uykuda olma.

* İnsanlara tembih ederken kendini unutma!
Muma benzeme. Mum aydınlatırken, kendini yakıp eritir.

* Yalandan oldukca
sakın! Bu sebeple dinini bozar ve insanoğlu yanında mürüvvetini azaltır. Bununla
kıymetini ve makamını kaybedersin.

* Hep kederli olma, kalbini dertli
kılma. İnsanların elinde olana tamah etmekten sakın. Kazaya razı ol ve Allahü
teâlanın sana verdiği rızka kanaat et.

* Dünya geçici ve kısadır. Dünya
yaşamı ise azın azıdır. Bunun da azı kalmış, bir çok geçmiştir.

* Tevbeyi
yarına bırakma, ölüm ansızın gelip yakalar.

* Susku eden pişman olmaz.
Söz gümüş ise susku altındır.

* Âlimlerle otur, hikmet sahiplerinin
sözlerini dinle! Allahü teâlâ, bahar yağmuru ile toprağa yaşam verdiği benzer biçimde, ölü
kalbleri hikmet nurları ile diriltir.

* Ölümden şüphen var ise, yatıp
uyuma. Uyumak zorunda kaldığın benzer biçimde, ölüme de mahkumsun. Dirilmekten de şüphen
var ise, uyanma asla. Uykudan uyandığın benzer biçimde öldükten sonrasında da
dirileceksin.

* Yoksulluktan korun. Yoksul düşenin dini ve aklı zayıflar
ve mürüvveti kaybolur.

* Borç yükü altında ezilmektense, taş taşımayı
tercih et.

* Yapacağın işi, daha ilkin bunu denemiş, tecrübeli kimselere
danış! Bu sebeple onlar, kendilerine pahalıya mal olmuş doğru görüşleri sana parasız
verirler.

* Çalış, kazan! Çalışmayıp muhtaç olanın dini ve aklı
noksandır.

* Hikmet, bizlere lazım olmayan şeyin üstünde durmamak ve gizli saklı
şeyleri araştırmamaktır.

* En iyi haslet dindar olmaktır. Bu haslet iki
olursa, dindarlık ve mal sahibi olmak. Üç olursa, dindarlık, mal ve haya. Dört
olursa, dindarlık, mal, haya ve güzel terbiye. Beş olursa, dindarlık, mal, haya,
güzel terbiye ve cömertliktir.

Sual: Bazıları, “Hızır şeklinde efsanevi kimseler, uydurmadır” diyor. Hızır aleyhisselam hakkında hadis yok mudur?
CEVAP
İslam âlimleri, Hızır aleyhisselamın varlığı hakkında değil, Peygamberliği hakkında ihtilaf edip, kimi nebi, kimi de veli demişlerdir.

İmam-ı Rabbani hazretleri, Hızır aleyhisselam ile görüşüp konuştuğunu; fakat, vefat ettiğini, ruhunun insan şekline girdiğini bildirmektedir. [M. 282]

Hazret-i Hızır’ın, birçok evliya ile görüştüğü bilinmiş olduğu için hayatta bulunduğunu söyleyenler olmuştur. Fakat ehl-i sünnet âlimlerinin hiçbiri “Hızır diye biri yok” dememiştir.

Kehf suresinin 60-72. âyetlerinde, Musa aleyhisselamla Hazret-i Hızır’ın arkadaşlıkları anlatılmaktadır. Tefsir ve hadis kitaplarında, Musa aleyhisselamın arkadaşının Hazret-i Hızır olduğu bildiriliyor. (Beydavi, Celaleyn, Medarik, Buhari),

Hazret-i Hızır hakkında hadis-i şeriflerden biri şöyleki:
(Hızır, kuru bir yere beyaz bir post serip üzerine oturunca, kuru yer birden yeşillenir. Biten yeşil otlar, arkasında sallandığı için ona Hızır denmiştir.) [Buhari] (Hızır, yeşil anlama gelir.)

Kıssanın hikmeti
Sual: Kur’anda geçen, Hızır’la Hazret-i Musa’nın kıssasının hikmeti nedir?
CEVAP
Her kıssada öğrenek alınacak dersler vardır. Hazret-i Hızır’la Musa aleyhisselamın kıssasından, âlimlerin çıkardığı hükümlerden bazıları şunlardır:

1- Yolculukta hizmetçi bulundurmak caizdir. Sefere arkadaşla beraber de çıkılabilir. [Yolculukta birini emir [başkan] seçmek sünnet, buna tâbi olmaksa vacibdir.]

2- İlim öğrenmek için, gerekiyorsa uzaklara gitmek müstehabdır.

3- Sefere çıkarken yiyecek almak caizdir ve tevekküle engel değildir.

4- Öğrenci, aşama itibarıyla hocasından üstün olsa da, hocasına tevazu göstermelidir. [İnsan bildiğinin hocası, bilmediğinin talebesidir. Bilmediği bir şeyi bilen birinden öğrenirken, ona karşı tevazu göstermelidir.]

5- Öğrenci, kaldıramayacağı bir şey sorarsa, hocası öğretemeyeceği için özür dilemelidir.

6- Yapacağı bir işi söylerken inşallah demelidir.

7- Metbu [tâbi olunan], tâbi olana koşul koşabilir.

8- Koşul edilen şey yapılmalıdır.

9- Şahıs, unutmuş olduğu şeyden dolayı ayıplanmaz.

10- Yine, üç kere yapılır.

11- Yolcunun, gerekseme halinde yiyecek istemesi caizdir.

12- Meydana getirilen iş için ücret alınabilir.

13- Yoksul, geçimini karşılayan bir vasıtası olsa da, yoksul olmaktan çıkmaz.

14- Gasp etmek haramdır.

15- Yetimin malını yada emanet olan bir malı kurtarmak için, bir kısmına zarar verilebilir.

16- İki zarar karşı karşıya erişince, büyüğünden kurtulmak için, küçüğünü işlemek gerekir.

17- Binayı onarım gerekir. Yıkılıncaya kadar dikkatsizlik edilmez.