CEVAP
Mühayee, mülkiyeti ortak olan bir malın getirilerinin ortaklar içinde bölüşülmesi anlamına gelir. Bunlar şu demek oluyor ki ev, tarla, hacimle ölçülmediği yada tartılmadıkları için kendilerinden değişik bir halde yararlanmak faiz olmaz anlamına gelir. Birkaç örnek verelim:
1- İki kişinin, değişik değerlerde ortak iki evi olsa, uyuşurlarsa, iyi evde birinin, fena evde ötekinin oturması caizdir.
2- Biri diğerinden kıymetli olsa da, ortak oldukları evde ortağın birinin oturması, ötekinin tarlayı ekmesi caizdir.
3- Ortak tek ev olsa, bir yıl birinin, diğeri yıl ötekinin oturması caizdir. Tarla da bunun gibidir, bir yıl birinin, diğeri yıl ötekinin ekmesi caizdir.
Ortakların hissesi
Sual: (Ağaç, yün, süt benzer biçimde ayn [misli, benzeri] olan şeylerde mühayee olmaz. Eğer, bu tarz şeyleri mühayee edip, hisselerinde hâsıl olan farkı helalleşseler, gene helal olmaz) ne anlamına gelir?
CEVAP
Hacimle ölçülen yada tartılabilen şeyleri, ölçmeden paylaşmak faiz olur anlamına gelir. Birkaç örnek verelim:
1- Bir ağaçtaki meyveleri bir yıl ortağın birinin, diğeri yıl ötekinin alması caiz olmaz. Her yılınkini eşit olarak paylaşmaları gerekir.
2- Meyve bahçesi var ise, ağaçlar çoksa, belli sayıdaki ağaçların meyvesini ortağın biri, öteki ağaçtakileri de diğeri alamaz. Hepsinin toplanıp bölüşülmesi gerekir.
3- İnek tek ise, ineği bigün biri sağsa, diğeri gün diğeri sağsa ya da bir ay biri sağsa, bir ay diğeri sağsa caiz olmaz. Her gün alınan sütün eşit olarak paylaşılması gerekir.
4- İnekler, koyunlar çoksa, hayvanların bir kısmını biri sağsa, ötekilerini de öteki ortak sağsa caiz olmaz. Her gün sağılan sütleri ortakların her gün paylaşmaları gerekir.
5- Ortak olan koyunların yününü bir yıl biri, öteki yıl diğeri kırkıp alsa caiz olmaz. Her yıl kırkılıp ortaklar içinde eşit olarak paylaşılır.
6- Koyunların yarısının yününü biri alsa, öteki yarısını da diğeri ortak alsa caiz olmaz. Hepsi kırkılıp ortaklar içinde eşit olarak paylaşılır.
7- Birkaç tarladan çıkan buğdayın yada başka mahsulün değerine nazaran paylaşmak caiz olmaz. On teneke iyi buğday yerine ötekinin on bir teneke kalitesiz buğday alması caiz değildir. Kalitesiz de olsa eşit olarak paylaşmaları gerekir.